Tα προβιοτικά είναι ζωντανοί μη παθογόνοι μικροοργανισμοί κυρίως από τα γένη Bifidobacterium και Lactobacillus που επιδρούν θετικά στην ομοιόσταση του ξενιστή. Είναι ανθεκτικά στα οξέα του στομάχου και τα χολικά οξέα και δημιουργούν αποικίες στο γαστρεντερικό σωλήνα.
Το οικοσύστημα της εντερικής μικροχλωρίδας
Εκτιμάται πως το μέγεθος της μικροχλωρίδας ανέρχεται σε 1012 μικροβιακά κύτταρα. Η εντερική μικροχλωρίδα εμπεριέχει 300-500 διαφορετικά στελέχη βακτηρίων τα οποία έχουν επιβιώσει στην εντερική οδό.
Διατροφικές πηγές
Διαφορετικά στελέχη προβιοτικών βρίσκονται στο γιαούρτι με ζωντανές καλλιέργειες, στο ξυνόγαλα, στα προϊόντα κεφίρ και στα προϊόντα που υφίστανται ζύμωση (πχ λάχανο τουρσί , miso) ή έχουν εμπλουτιστεί με προβιοτικά. Επίσης, στην αγορά ανευρίσκονται ως διατροφικό συμπληρώμα με τη μορφή κάψουλας,πόσιμου υγρού και σκόνης.Αν και με την χορήγησή τους επιτυγχάνεται η λήψη 150-450 εκατομμυρίων βακτηρίων, μπορεί να υπάρχει σημαντική απώλεια των στελεχών κατά την αποθήκευσή τους.
Προβιοτικά στελέχη που κυρίως χρησιμοποιούνται σε σκευάσματα εμπορίου είναι οξυγαλακτικά βακτήρια Lactobacillus bulgaricus, Lactobacillus acidophilus, Lactobacillus casei, Lactobacillus bifidus, Lactobacillus plantarum.Επίσης χρησιμοποιούνται στρεπτόκοκκοι, εντερόκοκκοι, προπιονικά βακτήρια και ζυμομύκητες όπως Bifidus bacteria, Saccharomyces cerevisiae και Saccharomyces boulardii.
Τα προβιοτικά στην αγορά
Τα τελευταία χρόνια έχει παρατητηθεί έντονο ενδιαφέρον ως προς την ευεργετικές λειτουργίες των προβιοτικών. Ωστόσο, σε μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί οι περισσότεροι μηχανισμοί των προβιοτικών παραμένουν ασαφείς ή μη κατανοητοί.Για παράδειγμα, πώς ακριβώς λειτουργούν τα προβιοτικά, ποιά στελέχη καί σε ποιά δοσολογία είναι αποτελεσματικά έναντι συγκεκριμένων νοσημάτων και τί ακριβώς αναμένεται να επιτευχθεί από την χορήγησή τους είναι ορισμένα ερωτήματα που δεν έχουν ακόμα απαντηθεί.
Προβιοτικά σε υγιή πληθυσμό
Η χρήση των προβιοτικών σε υγιή άτομα είναι αμφιλεγόμενη. Στην επιστημονική βιβλιογραφία δεν τεκμηριώνεται κατά πόσο θα ευεργετηθεί ένα υγιές άτομο από την καθημερινή ή τη συχνή κατανάλωση προβιοτικών.Αξίζει να σημειωθεί πως η εντερική μικροχλωρίδα είναι ικανή να διατηρήσει την ομοιόστασή της.Παρόλο τα ελλιπή τεκμήρια, ο υγιής πληθυσμός αποτελεί την πλειοψηφία του καταναλωτικού κοινού σε ότι αφορά τα σκευάσματα και τις διαιτητικές πηγές των προβιοτικών.
Προβιοτικά σε νοσήματα
- Δυσανεξία στη λακτόζη
Η ευεργετική επίδραση των προβιοτικών για την βελτίωση των συμπτωμάτων των ατόμων με δυσανεξία στη λακτόζη έχει εξεταστεί σε διάφορες μελέτες.To προβιοτικό ένζυμο β-γαλακτοσιδάση υδρολύει τον δισακχαρίτη λακτόζη μειώνοντας τα δυσάρεστα συμπτώματα και ρυθμίζοντας τον χρόνο διέλευσης στον εντερικό αυλό.
- Ιδιοπαθείς Φλεγμονώδεις Νόσοι του Εντέρου (ΙΦΝΕ) & Διαρροϊκά συμπτώματα
Η παθογένεια των ΙΦΝΕ χαρακτηρίζεται σύνθετη και σε αυτή εμπλέκονται μηχανισμοί όπως η γενετική προδιάθεση του πάσχοντος, οι αποικίες των μικροοργανισμών στο έντερο και η ανοσοποιητική απάντηση του εντερικού βλενογόννου. Σύμφωνα με μελέτη (Swidsinski et al 2002), οι ΙΦΝΕ σχετίζονται με διαταραχή της φυσιολογικής βακτηριακής χλωρίδας. To ανοσοποιητικό σύστημα αντιλαμβάνεται τα φιλικά εντερικά βακτήρια ως επικίνδυνα και αυτοί οι ασθενείς εμφανίζουν μεγαλύτερο αριθμό επιβλαβών μικροοργανισμών όπως Ε.coli και Clostridium spp. Μελέτες δείχνουν πως η καθημερινή χρήση στελεχών VSL#3 βοήθησε στην επιμύκηνση του χρόνου ύφεσης της φλεγμονής συγκριτικά με την αποκλειστική χορήγηση μεσαλαζίνης.Επιπλέον η χορήγηση 1010 CFU Lactobacillus GG ή 1010 CFU Saccharomyces spp. μείωσε την ένταση και την διάρκεια των διαρροϊκών συμπτωμάτων τόσο σε παιδιά όσο και σε ενήλικες.
- Αθηροσκλήρωση
Πρόσφατες μελέτες εξέτασαν την επίδραση των οξεογαλακτικών βακτηρίων στα επίπεδα της χοληστερόλης αίματος. Κάποια στελέχη έχουν ευεργετική δράση ενώ κάποια άλλα ουδέτερη. Σε μελέτη παρέμβασης η χορήγηση χαμηλής δόσης Lactobacillus reuteri επί μία εβδομάδα επέφερε μείωση στη χοληστερόλη και τα τριγλυκερίδια πλάσματος και αύξηση στη ΗDL αίματος.Τα ενθαρρυντικά αποτελέσματα ενδεχομένως εξηγούνται από την δράση του βακτηριακού ενζύμου υδρολάσης των χολικών αλάτων.
- Φλεγμονές
Στην εμφάνιση της ρευματοειδούς αρθρίτιδας, ο γαστρεντερικός σωλήνας αυξάνει την διαπερατότητά του στα αντιγόνα. Ο παθολογικός μηχανισμός αυτός εμπλέκεται στη διαδικασία της φλεγμονής.Η χορήγηση συμπληρωμάτων Lactobacillus GG μπορεί να μειώσει αυτή την διαπερατότητα του εντερικού βλενογόννου. Ωστόσο, χρειάζονται τυχαιοποιημένες, διπλές -τυφλές μελέτες με ομάδα ελέγχου για την εξαγωγή ασφαλή συμπερασμάτων.
- Αλλεργίες & Ατοπική δερματίτιδα
Ο ρόλος των προβιοτικών στο έκζεμα μπορεί να γίνει κατανοητός εάν λάβουμε υπόψη τη σημασία τους στη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Ειδικότερα τα βακτήρια μπορούν να ρυθμίσουν τις αντιδράσεις υπερευαισθησίας σε άτομα με ατοπικό έκζεμα και διατροφικές αλλεργίες.Επίσης τα βακτήρια είναι χρήσιμα στη μείωση συμπτωμάτων βρεφών τα οποία έχουν εμφανίσει αλλεργία στην πρωτεϊνη του γάλακτος.
- Απώλεια βάρους
Βάσει πρόσφατης ανασκόπησης μελετών , φάνηκε πως τα βακτήρια Lactobacillus gasseri SBT 2055, Lactobacillus rhamnosus ATCC 53103, καθώς και ο συνδυασμός L. rhamnosus ATCC 53102 and Bifidobacterium lactis Bb12 μπορούν να μειώσουν τον λιπώδη ιστό και το σωματικό βάρος. Πιθανοί μηχανισμοί που σχετίζουν τα βακτήρια με την πρόληψη της παχυσαρκίας είναι η παραγωγή λιπαρών οξέων βραχείας αλύσου και γενικότερα οι διεργασίες που πραγματοποιούνται για την απόδοση της ενέργειας μετά την πρόσληψη τροφής.
