Συσχέτιση οξειδωτικού στρες με ασθένειες
Με την ορολογία ελεύθερη ρίζα ορίζεται ένα άτομο ή ένα μόριο το οποίο περιέχει ένα ή και περισσότερα ασύζευκτα ηλεκτρόνια.Οι ελεύθερες ρίζες οι οποίες συνήθως εμφανίζουν υψηλή δραστικότητα, είναι επιζήμιες για την λειτουργία των κυττάρων καθώς επιτίθενται σε διάφορα μόρια όπως στα νουκλεϊκά οξέα του DNA στο πυρήνα των κυττάρων, στις πρωτεΐνες και στα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα που βρίσκονται στην κυτταρική μεμβράνη ή στις μεμβάνες των οργανιδίων στο εσωτερικό των κυττάρων(μιτοχόνδρια, ενδοπλασματικό δίκτυο). Για παράδειγμα οι ρίζες υδροξυλίου μπορεί να οδηγήσουν σε καρκινογένεση μέσω των μεταλλάξεων στην αλυσίδα του DNA και εφόσον δεν είναι εφικτό να διορθωθεί η βλάβη αυτή.
Το συσσωρευμένο οξειδωτικό στρες αναπτύσσεται ενδογενώς στον οργανισμό, ως αποτέλεσμα των φυσιολογικών μεταβολικών διαδικασιών αλλά και από πληθώρα εξωτερικών περιβαλλοντικών παραγόντων συμπεριλαμβανομένου του καπνίσματος, του χρόνιου στρες, της κακής διατροφής,της έκθεσης στην ακτινοβολία, στην αιθαλομίχλη, σε χημικά και σε φάρμακα. Εκτός της καρκινογένεσης, άλλες ασθένειες που σχετίζονται με την αυξημένη συγκέντρωση ελευθέρων ριζών είναι η αθηροσκλήρωση,οι φλεγμονές, η χρόνια πολυαρθρίτιδα, η ελκώδης κολίτιδα, η ισχαιμία, ο καταρράκτης , ο διαβήτης ,τα αυτοάνοσα νοσήματα,οι ρευματοπάθειες, η σκλύρυνση κατά πλάκας,οι ασθένειες ερυθρών αιμοσφαιρίων,οι πνευμονοπάθειες καθώς επίσης η πρόωρη γήρανση, η νόσος Alzheimer και τέλος η νόσος Parkinson.
Με ποιούς τρόπους προφυλασσόμαστε;
H προστασία από τις ελεύθερες ρίζες διαφυλάσσεται μέσω ενδογενών και εξωγενών αντιοξειδωτικών συστημάτων – στοιχείων.Ως αντιοξειδωτικά στοιχεία ορίζονται τα βιοδραστικά συστατικά των οποίων η κύρια δράση τους εμπλέκεται στην μετατροπή των ελευθέρων ριζών σε μη επιβλαβή , μη τοξικά υποπροϊόντα οδηγώντας σε μείωση ή πρόληψη της κυτταρικής βλάβης.
Ενδογενή αντιοξειδωτικά συστήματα που φαίνεται να λειτουργούν αμυντικά εξουδετερώνοντας τις ελεύθερες ρίζες αποτελούν το ένζυμο της υπεροξειδάσης της γλουταθειόνης, το ένζυμο της καταλάσης ή δισµουτάσης του ανιόντος υπεροξειδίου (S.O.D.), και το ένζυμο της αφυδρογονάσης της 6-φωσφορικής γλυκόζης (G-6-PD).
Διατροφικά αντιοξειδωτικά στοιχεία αποτελούν οι βιταμίνες C και Ε, τα καροτενοειδή, η ουβικινόλη(-10),η κυστείνη, το σελήνιο, ο ψευδάργυρος και τα φλαβονοειδή. Εργαστηριακές έρευνες ήδη έχουν εντοπίσει πάνω από 4.000 φλαβονοειδή ενώ πολυάριθμες μελέτες έχουν πιστοποιήσει τις ευεργετικές αντιοξειδωτικές επιδράσεις τροφίμων, βρώσιμων φυτών και καρυκευμάτων που συναντώνται στη φύση συμπεριλαμβανομένου των φρούτων και των λαχανικών ,του τσαγιού, των βοτάνων και των μπαχαρικών.Oι φαινολικές ενώσεις περιλαμβάνουν τα φαινολικά οξέα, τα φλοβονοειδή, τα τερπενοειδή, τα στιλβένια, τις κουμαρίνες, τις λιγνάνες, τις κινόνες και τα κουρκουμινοειδή.
